Tant la manca d'informacion de las parts de la premsa francesa com la
pòca qualitat de las analisis qu'i trobem, qu'impausan ua descripcion
fina deu procèssus catalan a partir de la realitat locau. Qu'ei ua
condicion necessària entà compréner las linhas de fractura que traucan
tota la societat sud-pirenenca.
En purmèr qu'i a la politica. L'an
1945 que jutgèn en França tant l'ex-marescau Petain com los petainistas e
lo petainisme. Atau lo generau De Gaulle que fixè lo paisatge politic
francés que va de la dreta classica dinc aus comunistas. Trenta ans
mei tard, arren de tot aquò ne's debanè pas en Espanha. La lei
d'amnistia de 1977 que creè ua interpenetracion entre la dreta e los
franquistas que destrauquè sus ua societat on la monarquia qu'ei mei lo
punt d'equilibri entre forças contradictòrias que de volontats popularas. La recenta decoracion de membres de la division azul per la representanta deu govèrn espanhòu a Barcelona n'ei la perfèita
illustracion. Quin aute país europeu decoraré fascistas que servín los nazis?
Entre ua Espanha monarquista e ua Catalonha intrinsècament republicana,
la fractura qu'ei pregonda e marcada. Mes l'abséncia de criticas deu
franquisme que provoquè autas consequéncias, pr'amor que condiciona la
relacion entre la cultura majoritària e las culturas minoritàrias. Lo
hasti deu catalan qu'ei pro comuna e los boicòts economics de la
Catalonha industriau un tèma recurrent en Espanha. Aquò ne questiona pas
sonque la plaça de la cultura e de la lenga catalanas, vistas tròp
sovent com incompatiblas dab la nacion espanhòla, mes tanben l'encastre politic
catalan en Espanha. Que patí sevèrament de la decision deu 28 de junh de 2010 quan lo tribunau constitucionau que declarè inconstitucionaus 14
articles de l'estatut catalan. Aquesta decision que demorarà segur com lo simbòl de l'incapacitat deus catalans de's poder definir ua plaça
en Espanha que sii compatibla dab las soas valors culturau e
politica. Qu'ei lo punt de passatge deu catalanisme, qu'a d'estar
interpretat com la volontat tant de collaborar dab Espanha com de
cambiar-la quan ei necessari, a l'independentisme. A partir d'aquesta data, l'independentisme que deishè d'estar un ahar de l'ambient militant per començar a tocar l'òmi ordinari. E los problèmas fiscaus
recurrents, jamei tractats en lo hons, vaduts sordeish per la crisi,
que's suberpausèn alavetz a la realitat sociau d'un caumatge superior a
20%. Despuish mei de 5 ans, tots los catalisaires, que siin politics, sociaus, culturaus,
lingüistics, fiscaus, economics, ... que son actius e qu'alimentan
un nivèu d'independentisme deus mei hauts
d'Euròpa. En cambi podem constatar que nada d'aquèras linhas de
fractura sii perlongable a Perpinhan e la Catalonha deu Nòrd, en hèit
que s'ageish d'un problèma casi excluvisament ligat au Principat de
Catalonha. Donc on va lo Principat de Catalonha? Totun que los independentistas ganhèn las
darrèras eleccions, los 10 diputats deu partit d'extrème esquèrra la CUP, ne vòlen pas tornar
elegir Artur Mas com president deu Parlament. Adara qu'ei la qüestion de
"quina independència vòlen" qu'ei pausada e entà arribar a la fin deu
camin l'unitat qu'us estarà necessària. Mes com ligar la drèita dab l'extrème esquèrra? En çò que concerneish Madrid, la
decision de ne pas seguir los britanics unionistas que ganhèn lo
referendum escocès que pòt estar hèra criticable quan vedem lo resultat
d'uei. Los britanics que provèn l'eficacitat deu lor apròchi, a despieit d'un debat televisuau catastrofic, los unionistas que ganhèn lo referendum dab mei de 10 punts! En plaça d'aquò, Rajoy que refusa tostemps de negociar qué que sii e que s'acontenta d'atacar juridicament lo procèssus catalan. Lo jornalista Iñaki Gabilondo de "El País" que descrivó "la creishuda espectaculara de l'independentisme en un temps recòrd" com "la sordeish mauescaduda despuish l'arribada de la democràcia... au mensh" N'avèm pas nada bòla de cristalh ací mes que sembla evident que calerà mei que tribunaus entà poder tornar barrar linhas de fractura com aquestas.
